CAMERAWET

Bewakingscamera’s zijn nu al een vertrouwd fenomeen. We voelen er ons aan de ene kant veiliger door maar aan de andere kant wordt ons dagelijks doen en laten voortdurend in beeld gebracht. Onze privacy is hierdoor flink aangetast.

Wie een bewakingscamera installeerde, moest vroeger de Privacywet naleven. Met de tijd is echter gebleken dat er een specifieke wet nodig was om de privacy van de burger optimaal te beschermen. Enkel op die manier kon men het best tegemoetkomen aan de belangen van alle partijen: de filmer en de gefilmde. Daarom heeft het Parlement een wet gestemd die de plaatsing en ook het gebruik van bewakingscamera’s regelt, met name de Camerawet. Toch moet ook de Privacywet nog worden nageleefd in alle zaken die de bescherming van persoonsgegevens aanbelangen en die niet door de Camerawet zijn geregeld.

Volgens de Camerawet is een bewakingscamera:

elk vast of mobiel observatiesysteem;
met de bedoeling:
- misdrijven te voorkomen, vast te stellen of op te sporen (bv. de vereniging van mede-eigenaars die vandalisme wil tegengaan in de inkomhal van een appartementsgebouw), of
- overlast te voorkomen, vast te stellen of op te sporen (bv. gemeenten die vandalisme willen voorkomen), of
- de openbare orde te handhaven (bv. tijdens een jaarlijkse braderie);
dat alleen voor deze doelen beelden verzamelt, verwerkt of bewaart.

Andere camera’s moeten in principe de voorschriften van de Privacywet naleven. Een voorbeeld hiervan is een gemeente die een webcam hangt op het marktplein, louter om beelden van het plein te laten zien aan de burgers en waarop toevallige passanten herkenbaar te zien zijn.

De voorschriften van de Camerawet moeten worden nageleefd van zodra de volgende twee voorwaarden vervuld zijn:

telkens als een bewakingscamera wordt geplaatst en gebruikt;
die een opdracht van bewaking en toezicht uitoefent.

Wat moet u doen?

U moet ervoor zorgen dat uw camerabewakingssysteem correct is georiënteerd en dat de opgenomen beelden niet in strijd zijn met de bepalingen van de camerawet. U moet bijvoorbeeld een camera zo richten dat deze hoofdzakelijk of uitsluitend gericht is op uw eigendom. Als er toch een deel van het trottoir of de openbare weg te zien is op de beelden, moet dit tot een minimum worden beperkt.
U moet, ten laatste een dag voor de ingebruikname van de bewakingscamera, uw installatie doorgeven aan de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (CBPL). Deze aangifte kunt u enkel elektronisch doen via de website van de CBPL. Deze applicatie geeft automatisch een aantal gegevens door aan de politie.
U bent verplicht een speciaal pictogram (van 10 x 15 cm) op te hangen aan de ingang van uw eigendom. De wet op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer (of kortweg privacywet) verbiedt het filmen van personen zonder hun voorafgaande toestemming. Het feit ergens binnen te gaan waar het pictogram duidelijk zichtbaar aanwezig is, wordt beschouwd als een stilzwijgende toestemming.
Onder het pictogram zelf moeten ook bepaalde gegevens duidelijk worden vermeld over de verantwoordelijke van de verwerking van de beelden (naam, adres, e-mail), zodat iedereen die door een bepaalde camera wordt gefilmd, contact kan opnemen met de verantwoordelijke.

Wat mag niet?

Bewakingscamera’s mogen niet specifiek worden gericht op een plaats waarvan u niet de eigenaar bent, zoals de tuin van de buren of de openbare weg! Als een camera (deels) gericht staat op een openbare ruimte of een afgesloten ruimte die toegankelijk is voor het publiek, moeten de opnames van die plaatsen tot een minimum worden beperkt.
Er mogen geen beelden worden opgenomen die een inbreuk betekenen op de privacy van personen. Hetzelfde geldt voor beelden die dienen om informatie te vergaren over iemands persoonlijke opvattingen, zijn of haar sociale of etnische herkomst, zijn of haar seksleven of zijn of haar gezondheidstoestand.
De camerawet verbiedt het gebruik van verborgen camera’s. Het filmen van iemand zonder zijn voorafgaande toestemming is dan ook niet toegelaten en dus strafbaar. Het feit dat iemand ergens binnendringt waar duidelijk wordt aangegeven dat er camerabewaking is (met een pictogram), wordt door de wet echter wel beschouwd als voorafgaande toestemming.

Wat valt er niet onder de camera wet?

Bij de installatie van een nepcamera bent u niet verplicht om aangifte te doen en hoeft u ook geen pictogram uit te hangen. Dergelijke camera’s worden immers enkel opgehangen ter preventie. Toch raden we u aan om ook in dat geval een pictogram bij de ingang van uw woning te plaatsen …
Een videoparlofoon wordt in principe enkel gebruikt om uw bezoekers te identificeren, en valt dus evenmin onder de camerawet. U hoeft hiervan dan ook geen aangifte te doen en een pictogram is ook niet nodig. Gebruikt u de videoparlofoon echter wel degelijk voor bewaking en controle, dan moet u wél een thematische aangifte doen en een pictogram plaatsen aan de ingang van uw woning.
Wanneer u een camerabewakingssysteem installeert in een afgesloten ruimte die niet toegankelijk is voor het publiek (d.w.z. binnenshuis), en deze enkel gebruikt voor persoonlijke of huiselijke doeleinden, is een aangifte niet nodig. U hoeft dan enkel een pictogram op te hangen bij uw voordeur.
- Als u huishoudelijk personeel in dienst hebt dat kan worden gefilmd tijdens hun werkuren, moet u hen daarvan wel op de hoogte brengen en duidelijk maken in welke ruimtes er wordt gefilmd. Eventueel kunt u hen een document laten tekenen waarin ze aangeven op de hoogte te zijn van de aanwezigheid van bewakingscamera’s.
Heeft u een camera geïnstalleerd in uw tuin om bijvoorbeeld de verschillende soorten vogels die uw tuin bezoeken, vast te leggen, of om over de veiligheid van uw kinderen te waken als ze buiten spelen? In dat geval staat uw camera gericht op uw privé-eigendom en heeft u niet de bedoeling deze te gebruiken voor bewaking en controle. Deze situatie valt dan ook niet onder de camerawet.
- U moet echter wel opletten dat er geen andere personen (bv. de buren) ongewild en zonder hun toestemming gefilmd worden.
- Heeft u de camera in uw tuin toch opgehangen met het oog op bewaking en controle van uw eigendom, dan moet u uiteraard wel een thematische aangifte doen en een pictogramophangen bij uw voordeur. Het begrip “persoonlijke en huiselijke doeleinden” wordt immers heel strikt gehanteerd door de privacycommissie.

Wat met opgenomen beelden?

Enkel uzelf (als eigenaar van de camera) of iemand die van u daarvoor de toestemming krijgt, mag de camerabeelden bekijken en verwerken. U bent verplicht tot geheimhouding van eventuele persoonlijke informatie die op de beelden te zien is.
De beelden mogen wel worden overgedragen aan de politie of aan een gerechtelijke instantie wanneer zij een mogelijk bewijs vormen voor een gepleegd misdrijf. U bent zelfs verplicht de beelden door te geven wanneer daarom gevraagd wordt door de gerechtelijke of administratieve politiediensten in het kader van hun onderzoek. U kunt in dat laatste geval wel een rechterlijk bevel eisen wanneer de gevraagde beelden op privéterrein zijn gefilmd.
De beelden mogen niet langer dan een maand worden bewaard, tenzij ze kunnen worden gebruikt om een misdrijf of geleden schade te bewijzen of om een dader, slachtoffer of getuige te identificeren.
De personen die werden gefilmd en dus te zien zijn op de beelden, kunnen een gemotiveerde aanvraag doen bij u als eigenaar van de camera om de betreffende beelden te mogen zien.

Wat als u zich niet aan de wettelijke voorschriften houdt?

Wanneer u de geldende regels met de voeten treedt, riskeert u een boete – niet alleen op grond van de camerawet, maar ook van de wet voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.
Wanneer iemand illegaal door uw camerabewakingssysteem wordt gefilmd, kan hij een rechtsvordering tegen u instellen en een schadevergoeding eisen wegens schending van de privacy.
Wanneer de magistraat hiertoe beslist, kunnen uw videobeelden bovendien niet-ontvankelijk worden verklaard (waardoor ze dan niet meer kunnen dienen als eventueel bewijsmateriaal).

Opgelet: de thematische aangifte van het bewakingssysteem bij de CBPL brengt eenmalige kosten met zich mee.

Raadpleging

De CBPL houdt een lijst bij van alle aangegeven camerabewakingssystemen, het zogenaamde openbaar register. U kunt dit vrij raadplegen zonder opgave van reden:

op de website van de CBPL via verschillende zoekcriteria (plaats, adres, naam van de verantwoordelijke …);
na afspraak op het kantoor van de CBPL: Drukpersstraat 35 te 1000 Brussel;
door schriftelijk een uittreksel van het openbaar register aan te vragen bij de CBPL.

Voor meer informatie hieromtrent kunt u terecht op de website van de CBPL. In de rubriek FAQvindt u een opsomming van de meest gestelde vragen en hun antwoorden.

U kunt ook altijd contact opnemen met de CBPL op de volgende manieren:

op de website via het online contactformulier;
telefonisch op het nummer 02 2744800;
na afspraak op het kantoor van de CBPL: Drukpersstraat 35 te 1000 Brussel;

Zie ook de website van de FOD Justitie en/of BeSafe.